Effectief Onderwijs

Ik ontmoette de jongen in 1970. Hij was 12 jaar en de eerste minderjarige in Nederland bij wie een hersentumor was weggehaald na een schedellichting. Tot ieders verbazing had hij deze operatie al een jaar overleefd en hij verveelde zich. Omdat hij zo nu en dan last had van epilepsie – als gevolg van de medicatie – mocht hij niet naar school, maar ja, we weten er inmiddels alles van: twaalf jarigen die niets te doen hebben, worden heel vervelend. Dat was bij hem ook het geval en de huisarts suggereerde daarom, dat hij wel eens wat aan rekenen en taal kon gaan doen: les gedurende een half uur in de week en huiswerk voor een uur per dag. Verder zwemmen, tennis met zijn vader en veel fysiotherapie. Het eerste half jaar heb ik hem een half uur per week les gegeven en daarna hebben we dat steeds verder geïntensiveerd tot 5 maal een half uur met huiswerk voor 3 uur per dag. Zo zijn we de eerste drie jaar van de middelbare school op VWO – niveau doorgekomen en daarna heb ik nog een jaar hulp gekregen van collega’s. Aan het eind van de 4e klas heeft hij een bewijs van overgang naar 5 VWO ontvangen en is hij gestart met een makelaarsopleiding. De ABN heeft hem toen in dienst genomen als gebouwenbeheerder – hij heeft wat later ook carrière gemaakt als kredietverlener voor industriële ondernemers  en is inmiddels met pensioen, geniet nog van een aantal commissariaten… Als leerling functioneerde hij op het niveau van een 7. Een klas van 30 leerlingen die in zes jaar 5 dagen van de week hetzelfde niveau bereikt, verspilt dus erg veel tijd zou je zo zeggen. Het grootste deel van die verspilde tijd komt doordat men in een groep op elkaar moet wachten.

Frans Timmermans uitte na corona zijn zorg over de hervatting van ons normale bestaan. Hij was eigenlijk bang, dat we back to business as usual zouden gaan, terwijl we eigenlijk van deze crises zouden moeten leren en van de gelegenheid gebruik zouden moeten maken om een en ander anders aan te gaan pakken.

Naar aanleiding van de wijze waarop we nu met onze leerlingen omgaan, volgen hier wat ideeën, hoe je zou kunnen vernieuwen en daarbij beperk ik me nu tot het middelbaar onderwijs. Ideeën zijn niet uitgewerkt!

Leerlingen zouden vanaf de lagere school binnen kunnen komen met een paar aanbevelingen (zonde van al die nutteloos bestede tijd aan Cito – toetsen die toch alleen self fulfilling prophecies zijn). Zij zouden o.l.v. een coach tijdens een eerste jaar een vakkenpakket moeten uitzoeken dat geheel op henzelf is toegesneden, maar waarvan de onderlinge niveau’s zouden kunnen verschillen. Keuze uit timmeren tot en met Latijn. Maximaal 8 vakken.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen instructielessen van maximaal 25 minuten voor een groep van maximaal 15 leerlingen en zelfwerkzaamheid (uitwerken van opdrachten) van maximaal 25 minuten of een veelvoud daarvan. Voor instructielessen worden bevoegde docenten aangesteld, voor begeleiding van zelfstudie gekwalificeerde onderwijs assistenten. Zij moeten vooral pedagogisch geschoold zijn. Er zijn mengvormen denkbaar met een combi van instructie en zelfwerkzaamheid: denk aan lessen waar training in een vorm van handvaardigheid moet worden bereikt. Dat kunnen grotere groepen zijn, maar dan o.l.v. een docent en een of meer onderwijs assistenten. Een passende ondersteuning van A.I. kan zeer behulpzaam zijn.

In de school zijn een aantal coaches werkzaam die met leerlingen en ouders samen “traject bewaking “ organiseren en mogelijkheden voor vervolgonderwijs of professionele werkzaamheden bespreken.

Een dag duurt van 8.00 uur tot 17.00 uur. Spreidt het rooster over de hele dag: de gedeeltelijke leegstand van een schoolgebouw nu is een verschrikkelijke verspilling.  Een middelbare school duurt 6 jaar waarna een geslaagde in staat is een beroep uit te oefenen of door kan stromen in een HBO of een Universiteit.

Blokkeer roostertijden van 50 minuten voor grotere groepen die sport beoefenen of voor gastsprekers.

Voor een volledige middelbare school – opleiding is het noodzakelijk een jaar uitsluitend te besteden aan maatschappelijke dienstverlening. Het zou vanaf 16 jaar als tussenjaar ingepland kunnen worden, maar ook als afrondende activiteit na het 6e jaar.

De school bepaalt wanneer een leerling aan alle voorwaarden heeft voldaan en een getuigschrift krijgt waarmee hij of zij aan een vervolgopleiding kan gaan beginnen of een werkkring kan gaan zoeken. Centraal schriftelijke eindexamens zijn uit den boze. Er kan heel goed een flexibele uitstroom georganiseerd  worden.

Tenslotte: onderwijs kost geld - dat gaat betaald worden door ouders zelf, maar zij worden naar rato van hun inkomen gesubsidieerd door de overheid. Een dergelijk systeem bestaat reeds bij de kinderdagverblijven – de kwaliteit die men voor betaling ontvangt, wordt hoger gewaardeerd dan wanneer het z.g. “niets” kost. De inspectie kan het minimumniveau blijven toetsen, maar werknemers in een particuliere onderneming zijn geneigd beter te presteren.

We kunnen niet terug naar de Grieken, waar mensen die het zich konden permitteren, een huisleraar voor de opvoeding van hun kinderen aanstelden, maar dat het onderwijs veel meer op een individu kan worden toegesneden en dat er dan ook nog veel geld bespaard kan worden, staat als een paal boven water.

Kortom: het is heel goed mogelijk dat je mij veel dingen hoort zeggen, maar daarbij denkt: “Die hadden ze nooit moeten leren praten!” .

Eljan de Wijs