Het Brein

Waarschijnlijk heeft iedereen wel eens iemand de woorden ‘Zo ben ik nou eenmaal’ horen zeggen als je iemand ergens over aansprak. Alsof we een willoos slachtoffer zijn van ons brein. En waarom reageer jij in bepaalde situaties anders dan je collega of je familielid? Als we weten hoe ons brein werkt kunnen we ook gedragingen herkennen en, indien nodig, aanpassen. En kunnen we, ondanks de omstandigheden, toch functioneren.

Om te weten hoe je je Brein de baas kunt zijn moet je eerst weten hoe het functioneert.

Je brein bestaat uit drie breinsystemen:

Het reptielenbrein

Hierin wordt het overleven en de voortplanting geregeld en hier zitten je instincten.

Zoogdierenbrein/ het Limbisch systeem

Je emoties, je woede, angst, plezier en liefde worden in dit deel van het brein gereguleerd.

Menselijk brein/ Neocortex

Je intellect, leervermogen, geheugen en taal wordt hierin gevormd.

Een deel van de Neocortex is de Prefrontale cortex, je Opperbrein

De neocortex heb je nodig voor planning, creativiteit, het maken van keuzes, nadenken, problemen oplossen en het focussen van je aandacht. De neocortex reguleert ook je korte termijn geheugen, remt je emoties en impulsen.

Helaas is de neocortex ook snel uitgeput.

Ons brein kan je zien als één groot netwerk met allemaal verbindingen. Om je een idee te geven hoe complex het brein in elkaar steekt: een brein heeft ongeveer 100 biljoen verbindingen (een 1 met 12 nullen).

Werking

85 % van je handelingen doe je onbewust. Tijdens stress is dat 95% tot 100 %. Onbewuste handelingen helpen je ook. Het is bijvoorbeeld erg nuttig dat je bij acuut gevaar direct handelt vanuit een reflex zonder een diepgaande analyse vooraf, dat vergroot je overlevingskansen.

Die automatische piloot is ook vaak niet functioneel. Als je in je jeugd bepaalde dingen hebt aangeleerd, dan kan dit je later in de weg zitten.

Gelukkig is ons brein neuroplastisch, dat wil zeggen kneedbaar, en kan je het brein trainen!

Gedrag is eigenlijk een ‘baan’, een pad in het enorme netwerk dat je brein is.

Je oude gedrag, feitelijk je oude ‘baan’ in je brein, kan je vervangen door een nieuwe ‘baan’.

Zie het als wandelen door het bos.

Je neemt normaliter het gebaande pad

Je gaat afwijken van de route, gaat door het struikgewas en langs de bomen een nieuw pad creëren. Het voelt onnatuurlijk, je zit buiten je comfortzone.

De nieuwe paden worden, bij veelvuldig gebruik, vanzelf beter begaanbaar en het oude pad raakt overwoekerd.

Dit werkt alleen ook voor negatief gedrag! Als je veel moppert wordt je daarin ook erg goed.

Wat je aandacht geeft groeit!

Je moet dus oefenen om je gedrag te wijzigen. Voetballen leer je ook niet in één dag, een gedragsverandering vergt ook oefening.

De belangrijkste oefening: reageer niet direct! Als je direct reageert, dan reageer je vanuit je emotie, vanuit je reptielen- of zoogdierenbrein, Je reageert direct en je zit gevangen in gewoontes. Als je simpelweg de tijd neemt om je reactie te overdenken, dan wordt je opperbrein actief. Je handelt bewust en er is ruimte voor groei en ontwikkeling.

Het mooie is dat ons brein ook een ingebouwd beloningssysteem heeft, het genotshormoon dopamine. Dopamine wordt afgegeven als je een beloning krijgt, iets doet waar je trots op bent, als je iets ontwikkelt. De vrijgave van dopamine zorgt voor Motivatie.

Je bent niet je brein, je kunt je brein observeren en gedrag herkennen. Een eerste stap is niet gelijk reageren maar eerst je reactie te overdenken.

Dit artikel is slechts een zeer beperkte introductie over de werking van het brein, er valt veel meer over te vertellen en te lezen.

Weet in ieder geval dat je wel degelijk regie kunt hebben over je brein, maak er gebruik van.

Robert Loppersum