Over hufterigheid en een betere wereld

Ken je dat, je rijdt op de snelweg. Het is behoorlijk druk. Je ziet een vrachtwagen voor je en je besluit om in te halen. Je gaat naar de linker rijbaan. En dan komt er achter je een auto aanrijden, knipperend met zijn lichten, bijna op je bumper. “Meneer heeft haast”, zeggen we dan. Maar dan wordt het riskant. Hij gaat je rechts inhalen en duikt alsnog in de smalle ruimte tussen jou en de vrachtwagen voor je. Je moet pal op je rem om het ergste te voorkomen. En voor je het weet is de vogel gevlogen en zit jij met een hartslag van 120 achter het stuur. Wat een ontzettende hufter.

Ze zullen er altijd wel blijven deze weg misbruikers. Zeer irritant maar toch. Maar inmiddels hebben we met vormen van hufterigheid te maken die hier ver boven uitgaan. Natuurlijk speelt corona daarbij een rol maar voor mij is het ook wel breder. Wat corona betreft worden we voortdurend ingehaald door de toekomst. En we zijn er nog lang niet. Dat proces gaat nog wel een tijdje door en zoals we zien, met grote maatschappelijke spanningen tot gevolg. Ik weet niet hoe het jou vergaat, maar ik schrik zo nu en dan toch wel behoorlijk van wat er om ons heen gebeurt. Het zet mij aan het denken. Ligt dat nou aan mij? Ben ik overgevoelig voor al die hufterigheid? Begrijp ik iets niet goed? Zit ik teveel in mijn eigen comfortabele bubbel?

En zo ontstaat bij mij het gesprek met mezelf. Ik probeer er wat over na te denken en daarbij niet teveel te theoretiseren. Wie zie ik, wat hoor ik, wat lees ik? En wat heeft dat met mijzelf te maken?  Waar schrik ik in de kern nou het meeste van? En dan weet ik ook wel meteen het antwoord. Wat mij echt schrik aanjaagt is de enorme polarisatie die we op dit moment meemaken om ons heen. Het is een proces waarbij de wereld wordt opgedeeld in tientallen stukjes die allemaal leven vanuit hun eigen gelijk. Maar ook het proces waarbij je ontdekt dat je nergens bij past en het risico loopt buiten de boot te vallen. En daarbij speelt corona wel een soort van katalyserende rol. Het proces van rustig nadenken wordt overwoekerd door het niet begrepen en gehoord voelen. En dan ontstaat wel een groot risico op boosheid. Er is veel boosheid om ons heen.

Vandaag las ik dat de afgelopen nacht een 20 tal regiobussen is open gebroken en dat vandalen de bussen vol hebben gespoten met brandblussers. Wie doet zoiets? Ik sprak daarover met mijn vrouw en die zei het volgende. “Realiseer je dat jongeren hun avonden zijn afgenomen waarop ze konden sporten, ze samen naar de kroeg konden of elkaar ergens konden ontmoeten. Ze zijn nu aangewezen op de straat. Ze zijn gewoon boos”. Als ik dat bedenk voel ik mezelf milder worden. Het is gewoon waar. Hoe zou ik zelf gereageerd hebben als ik nog jong was?

Het voordeel van het ouder worden is dat je ook terug kunt blikken. En dat helpt. Niet door je terug te trekken en de boel de boel te laten. Maar te blijven nadenken over de wereld om ons heen. En dan ontstaat er niet alleen meer begrip over de boosheid om ons heen maar voel ik ook nog een ander aspect wat zich opdringt aan deze maatschappij en dat is angst. We hebben als mensen perspectief nodig wat houvast geeft. Op de een of andere manier werkt dat zo in ons brein. Als dat houvast gaat ontbreken kan het zomaar zijn dat we de weg een beetje kwijt raken. En dan helpt het niet om te zeggen dat je niet bang hoeft te zijn.

Het zijn deze twee begrippen, boosheid en angst die volgens mij een sleutelrol spelen in de huidige onrust. En ik voeg daar een derde emotie aan toe, te weten verdriet. Ik moet denken aan het boek “De logica van het gevoel”, geschreven door professor Arnold Cornelis. Ik heb het jaren geleden verslonden. In dit boek staat Cornelis stil bij de stabliteitslagen in de cultuur en hij stelt dat de drie basis emoties, angst, boosheid en verdriet in alle tijden alleen dan tot rust komen wanneer deze zich kunnen nestelen in een heldere structuur waarin overeenstemming bestaat over de richting die een samenleving uitgaat. Een samenleving gaat wankelen wanneer deze duidelijkheid ontbreekt. En dat werkt diep door. Dat leidt tot gevoelens van verlatenheid en verdriet. Maar ook gevoelens van boosheid en angst.

En dan wordt de vraag extra actueel: wat kunnen jij en ik nu doen om te helpen deze instabiliteit het hoofd te bieden?” Voor iedereen is dat weer anders maar het begint natuurlijk echt bij ons zelf. Hoe  verdraagzaam zijn we? Wat doen wij met onze boosheid, met onze angst, met ons verdriet? Ook wij kunnen in onze kleinere of grotere wereld een bijdrage leveren aan begrip maar we kunnen ook de polarisatie aanwakkeren. Dat is een keus die eigenlijk nooit vanzelfsprekend is. Die ook niemand anders voor ons kan maken. Maar we zijn er wel zelf verantwoordelijk voor. En dat aspect, deze verantwoordelijkheid houdt nooit op. Hiermee wil ik afsluiten. Als Odd Fellows voelen we ons mede verantwoordelijk voor deze wereld om ons heen. Hoe jong of hoe oud je ook bent. We proberen in oprechtheid ons steentje bij te dragen aan een betere wereld en daarbij realiseer ik me dondersgoed dat er ook bij ons soms van alles misgaat. En daarom past het ons de hufterige daden van deze wereld af te wijzen maar de mens daar achter te proberen te begrijpen en te helpen.

Rob Boeijenga