Van loden letter naar digitale snelweg

Ik was een jaar of zestien toen ik voor het eerst in een drukkerij kwam.

Ik herinner het mij nog als de dag van gisteren. Ik had een vriendinnetje wiens vader een drukkerij had.

Het gezin woonde boven de zaak.

Dus toen ik bij haar thuis kwam wilde haar vader natuurlijk vol trots zijn bedrijf laten zien.

Ik herinner de geur van papier, van inkt en warme olie.

Ik vond het prachtig. Die grote zwarte drukpersen: Heidelberg stond er op.

Op een soort tafel met daar bovenop een stenen blad stond een zetsel.

Dat was dus een drukvorm bestaand uit losse loden letters, bij elkaar gebonden door een touwtje.

Ik vond het zo prachtig dat ik het wilde bekijken en het op tilde.

Dat had ik niet moeten doen, want het viel uit elkaar.

De vader van mijn vriendinnetje riep dat het niet erg was, maar hij lachte een beetje als een boer met kiespijn. Later begreep ik dat dit de ernstigste fout was die je kon maken: ik had zoals het in vakkringen heette ‘pastei’ gemaakt.

Dat ik mijn verdere leven in de drukkerswereld zou doorbrengen kon ik toen niet bevroeden.

Ik was opgegroeid in Amsterdam, werkte daar ook toen diezelfde vader van mijn vriendin vroeg of ik bij hem wilde komen werken. Hij kon een streekblad kopen van de lokale drukker/boekhandelaar in de zuidoosthoek van Friesland.

Op die manier wilde hij eigenlijk zijn eigen opdrachtgever worden: zijn krant moest draaien op advertenties en hij zou hem drukken.

Ik moest dan maar zorgen dat dat alles voor elkaar kwam.

Als je dan net 19 bent is dat natuurlijk een geweldige uitdaging! Op school had ik toch ook bijgedragen aan de schoolkrant…..

Het was het begin van een heel mooie periode. Alleen al het feit dat ik als Amsterdammer snel Fries moest leren, want anders hoor je er niet bij.

De krant bleek een abonnementenblad te zijn dat wekelijks verscheen in een oplage van 1200 en was feitelijk op sterven na dood. Er werd gedrukt in boekdruk. Dat betekent zetten met een loodzetmachine waar met matrijzen een regel gevormd werd waarin vloeibaar lood werd gegoten en je zo een regel tekst kreeg. Losse loden letters voor de koppen van de krant en clichés voor de afbeeldingen.

Wij besloten er een gratis huis-aan-huis krant van te maken met een flink verspreidingsgebied.

Ik regelde de redactie, de foto’s, deed de advertentieverkoop en regelde een netwerk van bezorgers.

Het liep vanaf het begin eigenlijk erg goed.

Zo goed, dat het steeds moeilijker werd met de bestaande techniek om alles rond te krijgen.

In de drukkerij werd het meestal nachtwerk. Ten slotte moesten die vellen ook nog allemaal gevouwen worden en verzameld tot een krant.

Soms wordt er in je leven door het lot bepaald hoe je verder gaat.

Bij ons bestond dat uit de gebeurtenis dat een drukker in de kleine uren een gereedschapssleutel in de pers liet vallen, terwijl deze op volle snelheid draaide.

Dat betekende het einde van die mooie Heidelberger boekdrukpers.

We moesten snel iets anders bedenken. Dat werd dan maar uitbesteden aan een collega, die een mooi grote offsetrotatiepers had. Daar werd dus in vlakdruk gedrukt op grote rollen papier. Aan het eind van de pers zal een vouwmachine en ten slotte kwamen daar kant en klare kranten uit.

En dan ook nog zo’n 15.000 exemplaren per uur.

Dat maakte dat we een enorme groei door maakten.

Door het offset procedé waren de mogelijkheden opeens veel groter voor de redactie, maar vooral ook voor de adverteerders. We gingen over op fotozetten en de computer deed zijn intrede in het bedrijf. De mogelijkheden waren enorm. Naast de kranten drukten wij ook allerhande handels en reclame drukwerk. Wij schakelden ook over op het offsetprocedé.

Natuurlijk was het niet leuk dat wij het drukken van de kranten uit besteedden.

Na een aantal jaren hadden wij inmiddels in die zuidoosthoek van Friesland een groot pand gekocht en dat ingericht als drukkerij.

Daar wilden wij zelf ook kranten gaan drukken, want inmiddels hadden wij een aantal kranten die in de regio en daar buiten verschenen.

Tenslotte investeerden wij ook in zo’n krantenpers.

Dat was een enorme stap.

In de loop der jaren ging het excelsior en kregen wij naam door het hele land.

Wij drukten voor opdrachtgevers door het hele land.

Door privé omstandigheden en de veranderende markt besloot ik eind jaren negentig dat het wellicht verstandiger zou zijn het bedrijf onderdeel van een groter geheel te laten zijn en zelf iets anders te gaan doen,

Het blijft een moeilijk verhaal, het lukte allemaal, maar niet zo als ik voorzien had.

Ik bleef actief in de drukkerswereld als Bedrijfsadviseur bij de grafische werkgevers organisatie.

Ik bezocht vrijwel alle drukkerijen in het land en aanverwante technieken en genoot van de sfeer, de lucht van papier en inkt.

De opkomst van het internet heeft de wereld veranderd, vooral in de grafische wereld.

Daar waar kranten voorheen de brenger van het nieuws waren, nam het internet, social media en natuurlijk eerder de televisie taken over.

Dat maakte dat de branche enorm kromp en vele bedrijven failliet gingen.

De krant heeft nu veelal de functie van brenger van achtergrond informatie, de brenger van het regionale nieuws.

Ik bekijk het inmiddels allemaal wat van een afstand en dat bevalt ook goed.

Toch heb ik altijd nog de neiging als ik een drukkerij zie om even te ruiken en te voelen aan die wereld die mij zo lief was.

Rien F. Inniger