In 1945 de bevrijding en 75 jaar vrijheid nu

Het begrip bevrijding kan op verschillende manieren geduid worden, in dit artikel wordt het gerelateerd aan de beëindiging  van de 2e wereldoorlog.

De as mogendheden, Duitsland, Italië en Japan capituleerden.

Een wereldoorlog die tussen de 60 tot 70 miljoen doden eiste, waaronder 280.000 Nederlanders. Onnoemelijk veel leed voor nabestaanden en onvoorstelbare verwoestingen.

Ook in het leven van mijn moeder had de oorlog een ingrijpende invloed en werd ze geconfronteerd met het fascisme.

Ze trouwde, eind jaren 30, met haar eerste man.

Hij was een verklaard pacifist en aanvaardde ook de consequenties daarvan door de dienstplicht te weigeren, en de vervangende gevangenisstraf die daar voor stond, te accepteren.

Na de inval van de Duitsers in ons land, veranderde hij als een gewetenloze  kameleon van kleur, werd lid van de NSB en trad in een volgende fase toe tot het Nederlandse  Legioen: de Waffen SS.

Hij vocht in dat verband in de Baltische staten voor het fascisme.

Mijn moeder accepteerde dat niet en besloot van hem te scheiden.

Een principieel en moedig besluit, zonder sociale vangnetten zoals we die nu kennen, midden in oorlogstijd met een dochtertje van 5 jaar binnen een uiterst vijandige omgeving.

Met diepe bewondering denk ik aan haar terug.

En dan volgt vrijheid, verlost van de dictatuur.

Jaren van onderdrukking, geweld, angst en onzekerheid maakten eindelijk plaats voor een nieuwe tijd en weer plannen durven maken voor nu en straks.

Er heerste een euforische stemming, men was blij, er werd alom gefeest. Er viel zoveel spanning van de mensen af.

Maar zeker in die eerste maanden na beëindiging van de oorlog was het “bijltjes dag”, er vonden ernstige excessen plaats in relatie tot bv., vermeende  landverraders, vrouwen werden vernederd door hun hoofden kaal te scheren en kinderen van NSB ouders, die een foute keuze hadden gemaakt, moesten collectief langs een joelende menigte door straten lopen met de handen op hun hoofd.

Er heerste nog  een te grote mate van willekeur er rechteloosheid.

Vele NSB kinderen hebben daardoor zeer ernstige traumatische ervaringen opgelopen.

We staan er niet zo bij stil, maar ons dagelijks leven zit vol vrijheden, die in andere culturen niet altijd vanzelfsprekend zijn zoals bv,:

Zelf bepalen met welke kleding je de straat opgaat

Je kunt internetten zonder dat de overheid meekijkt

Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen ras, geloof of afkomst

Te mogen kiezen voor je eigen liefdesweg

Je kunt naar het nieuws kijken zonder dat er delen worden “weggepiept”

Je kunt zomaar een vakantie boeken naar een ander land

Niet hoeven te kiezen voor to do lijstjes

Etc,

Bij een recent onderzoek bleek dat:

40% van de wereldbevolking zichzelf beschouwd als vrij

24% voelt zich gedeeltelijk vrij

36% voelt zich helemaal niet vrij

In 1996 las ik ergens een gedicht wat gaat over een Joods meisje, het kan mij tot op de jongste dag raken en ontroeren.

Zij heeft niet mogen ervaren wat vrijheid is. Het luidt:

Voor Esther

Twee banken voor mij in het leslokaal

met haren zwart tot op haar schouder

zat zij die ik lief had, zij was totaal

zo anders, het was als leek zij jaren ouder

Voor mij ongrijpbare mijlen ver verwijderd

zat zij maanden mooi te wezen

plots liep zij met die gele ster

goudgeel met letters die ik niet kon lezen

Er kwam een dag zij is toen niet gekomen

op haar plaats zat een ander kind

men zei dat ze was meegenomen

Soms als men mij te rusteloos vindt

zie ik haar terug en wil me niet ontkomen

dan word ik door haar ster verblind

Joop Marks