Verwondering

In mijn mijmering over deze vraag ga ik in eerste instantie terug naar mijn eigen verbinding met dit woord. Hoe ben ik zelf bij dit woord terecht gekomen, zo vraag ik me af. En dan komt de volgende herinnering bovendrijven. Vele jaren geleden had ik een baas en in mijn ogen was dat een wijze man. Toen het een keer enorm spannend was en er allerlei verwijten werden rondgeslingerd van buiten de organisatie waar ik werkte sprak hij de volgende woorden “Erger je niet, verwonder je slechts”. Ik herinner me dat nog zo goed omdat het soort van eyeopener was. Ik kon nog wel eens behoorlijk uit mijn slof schieten als er naar mijn smaak onterechte verwijten werden gemaakt. En deze uitspraak had iets enorm relativerends. Maar ook iets confronterends. Maak je niet onnodig druk. Gebruik je energie op de goede manier.

Later kwam dit woord in andere verbanden op mijn bord. Ik kwam het regelmatig tegen in de boeken die ik las. Ik ging me steeds meer verdiepen in filosofie en psychologie. En in dat verband is verwondering wel een woord voor me geworden met veel meer diepgang. Tot in de Griekse oudheid komt dit woord naar voren als een bron van wijsheid.  Plato en Aristoteles spreken over de verwondering als de basis van alle filosofie. Vanuit een mooi artikel van Professor Cornelis Verhoeven teken ik het volgende op als hij spreekt over verwondering. “Door de verwondering krijgen de dingen hun betekenis. Zij is een stap naar het inzicht dat de dingen een oneindige betekenis hebben” 

Voor mij is deze betekenis enorm toegenomen door vallen en opstaan. Ik hoef niet zo vreselijk mijn best te doen om me de situaties te herinneren waarin de capaciteit om te verwonderen wel heel ver te zoeken was. Dezelfde Cornelis Verhoeven duidt verwondering als de capaciteit om, voordat je boos wordt of verlegen of enthousiast of verdrietig je jezelf als het ware kunt oprapen uit de situatie. Het is de capaciteit om op afstand te kijken naar jezelf en naar de wereld om je heen. Om dat te leren heb je wel wat levenslessen nodig.

Verwondering wordt vaak geassocieerd met romantische beelden waarbij de wereld opnieuw wordt bekeken met kinderogen, die zich almaar verwonderen over de dingen om zich heen. Deze verwondering is zeker bijzonder maar wellicht toch ook nog op andere manier dan alleen de manier van kijken. De verwondering van het kind is belangeloos. En dat is een volstrekt andere manier van kijken. In die belangeloosheid zit de kwetsbaarheid van het niet willen bereiken of verwezenlijken van wat gezien wordt. Het kind is ook machteloos.

Die machteloosheid treft ons in zekere zin allemaal. De verwondering overkomt ons. Cornelis Verhoeven zegt daarover “Verwondering is een avontuur wat je overkomt en waarvan de afloop niet kan worden overzien, het is een oefening in de vrije val”.

Verwondering als avontuur, een oefening tot een open en belangeloze levenshouding. Niet een gemakkelijke weg maar wel een weg met een bijzondere toekomst.

Deze maand staan we wereldwijd stil bij de geboorte van een kind. Dit kind is een symbool geworden van belangeloosheid. Kwetsbaar, geboren in een stal. Voor mij is dit kind voor altijd verbonden met verwondering. Het bepaalt me bij een lied wat ik als kind leerde en wat me nooit heeft losgelaten. Het is voor mij geen dogmatisch lied maar een aanmoediging om me te blijven verwonderen.

Komt, verwondert u hier, mensen,

ziet, hoe dat u God bemint,

ziet vervuld der zielen wensen,

ziet dit nieuw geboren kind!

Ziet, die 't woord is, zonder spreken,

ziet, die vorst is, zonder pracht,

ziet, die 't al is, in gebreken,

ziet, die 't licht is, in de nacht,

ziet, die 't goed is, dat zo zoet is,

wordt verstoten, wordt veracht.

Ik wens u een mooie december maand.

Rob Boeijenga